بهترین ابزار رزوه‌زنی برای کارگاه شما کدام است؟ معرفی ابزارهای جانبی و نکات کاربردی
رزوه‌زنی یکی از فرآیندهای بسیار دقیق در صنعت تراشکاری، تعمیرات، ساخت قطعات و مونتاژ فلزات است. این عملیات اگر با ابزار مناسب انجام نشود، نه‌تنها کیفیت رزوه از بین می‌رود، بلکه ممکن است ابزار اصلی مانند قلاویز و حدیده هم آسیب ببیند. به همین دلیل، انتخاب ابزار رزوه‌زنی مناسب و همچنین ابزارهای جانبی که در کنار آن استفاده می‌شوند، نقش بسیار مهمی در کیفیت کار و افزایش طول عمر ابزار دارد.
اگر با اصول رزوه‌زنی آشنایی ندارید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ی «آموزش قلاویز و حدیده؛ یاد بگیرید مثل حرفه‌ای‌ها رزوه‌زنی کنید» را در بلاگ ابزار تی‌ام بخوانید تا با مفاهیم پایه‌ای این عملیات آشنا شوید.
در بسیاری از کارگاه‌ها دیده می‌شود که کاربر فقط به داشتن قلاویز و حدیده بسنده می‌کند؛ اما حقیقت این است که رزوه‌زنی حرفه‌ای بدون استفاده از مجموعه‌ای از ابزارهای تکمیلی امکان‌پذیر نیست. این ابزارها باعث افزایش دقت، کاهش فشار روی ابزار، روان‌کاری بهتر، جلوگیری از شکستن ابزار و تمیز بودن مسیر رزوه می‌شوند.
در این مقاله از ابزار تی‌ام به‌صورت کاملاً تخصصی اما ساده، تمام ابزارهای ضروری برای رزوه‌زنی داخلی و خارجی را بررسی می‌کنیم، نحوه عملکردشان را توضیح می‌دهیم و به شما کمک می‌کنیم بهترین ابزار رزوه‌زنی را برای کارگاه خود انتخاب کنید. هدف ما این است که چه در کار صنعتی باشید و چه در پروژه‌های کوچکتر، بتوانید بهترین نتیجه را با بیشترین دقت و کمترین استهلاک بگیرید.
اهمیت استفاده از ابزارهای جانبی هنگام رزوه‌زنی
رزوه‌زنی برخلاف ظاهر ساده‌اش، از حساس‌ترین فرآیندهای ماشین‌کاری محسوب می‌شود. کوچک‌ترین خطا در زاویه ورود ابزار، خشک کار کردن، انتخاب اشتباه مته یا قلاویزگیر و حتی عدم مهار صحیح قطعه کار باعث می‌شود رزوه‌ها نامنظم، ناقص یا دندانه‌لب‌پریده شوند.
در صورتی که از ابزارهای جانبی مناسب استفاده کنید:
-
فشار روی قلاویز و حدیده کمتر می‌شود
-
دندانه‌ها تمیز و یکنواخت ایجاد می‌شوند
-
سرعت کار افزایش می‌یابد
-
امکان شکستن ابزار بسیار کاهش می‌یابد
-
دوام ابزار اصلی چند برابر می‌شود
-
کیفیت رزوه کاملاً حرفه‌ای و قابل اتکا خواهد بود
این ابزارهای کمکی شاید در نگاه اول ضروری به نظر نرسند، اما در عمل، تفاوت بین یک رزوه‌ی حرفه‌ای و یک رزوه‌ی معمولی هستند.
مته مناسب برای سوراخ‌کاری قبل از رزوه‌زنی
قبل از قلاویزکاری داخلی، اولین مرحله ایجاد سوراخ با قطر دقیق و استاندارد است. بسیاری از کاربران به اشتباه فکر می‌کنند سوراخ باید هم‌اندازه قطر اسمی رزوه باشد، در حالی که در رزوه‌زنی داخلی، قطر سوراخ باید اندکی کوچکتر باشد تا قلاویز بتواند براده‌برداری کند.
مته مناسب، کیفیت رزوه داخلی را تعیین می‌کند. اگر سوراخ بزرگ باشد، رزوه ناقص تشکیل می‌شود و اگر کوچک باشد، فشار زیادی به قلاویز وارد شده و احتمال شکستن ابزار زیاد می‌شود. انتخاب مته مناسب بر اساس جدول استاندارد رزوه‌زنی انجام می‌شود که در ابزار تی‌ام نیز برای کاربران حرفه‌ای قابل دسترسی است.
مته پله ای فلز سایز 12-4
آچار قلاویزگیر و حدیده‌گیر، ابزار اصلی کنترل نیرو
برای استفاده از قلاویز و حدیده، داشتن آچار مخصوص ضروری است. این ابزارها نیروی یکنواخت به ابزار می‌دهند و باعث می‌شوند رزوه‌زنی کاملاً صاف و بدون انحراف انجام شود.
آچار قلاویزگیر باید اندازه‌ای متناسب با سایز قلاویز داشته باشد و دسته‌های آن به‌قدری بلند باشند که کاربر بتواند با کمترین فشار، بیشترین نیرو را منتقل کند. در حدیده‌گیر نیز مهم این است که حدیده کامل در مرکز فک قرار بگیرد تا زاویه رزوه‌زنی دقیق باشد.
در ابزار تی‌ام انواع آچار قلاویزگیر و حدیده‌گیر موجود است که برای کارهای سبک تا صنعتی طراحی شده‌اند. مدل‌های آلومینیومی سبک برای پروژه‌های کوچک و مدل‌های فولادی سنگین برای رزوه‌زنی مداوم مناسب هستند.
گیره کارگاهی برای ثابت نگه‌داشتن قطعه
یکی از مهم‌ترین ابزارهای رزوه‌زنی، گیره یا پایه نگهدارنده قطعه است. در صورتی که قطعه کار حتی چند میلیمتر جابجا شود، رزوه کاملاً خراب خواهد شد. گیره باید سطح تماس مناسبی داشته باشد و قابلیت تنظیم زاویه را فراهم کند. استفاده از فک‌های نرم یا لاستیکی کمک می‌کند تا روی سطح قطعه خط نیفتد.
کاربرانی که رزوه‌زنی روی قطعات کوچک انجام می‌دهند معمولاً از گیره رومیزی کوچک استفاده می‌کنند، اما کارگاه‌های صنعتی معمولاً گیره‌های ثابت فولادی را ترجیح می‌دهند.
گیره رومیزی فیکس مدل 60
گیره رومیزی فیکس مدل 50
گیره بغل میزی 360 درجه
گیره کارناوال مدل BABY VICE 70
گیره کارناوال مدل BABY VICE 50
گیره کارناوال مدل BABY VICE 60
روغن رزوه‌زنی؛ مهم‌ترین عامل افزایش عمر ابزار
روغن برش استاندارد، مهم‌ترین نقش را در افزایش عمر قلاویز و حدیده دارد. روغن باعث کاهش اصطکاک، خنک‌کاری ابزار، خروج براده و جلوگیری از لب‌پریدگی دندانه‌ها می‌شود.
کار کردن بدون روغن یا با روغن نامناسب باعث می‌شود ابزار خیلی سریع کند و بی‌کیفیت شود. روغن‌های مخصوص رزوه‌زنی دارای ترکیباتی هستند که هنگام براده‌برداری فلز عملکرد روان‌تری ایجاد می‌کنند.
در پروژه‌های سنگین یا رزوه‌زنی روی فولاد سخت، استفاده از روغن با غلظت بالا توصیه می‌شود، در حالی که برای آلومینیوم، روغن سبک مناسب‌تر است.
سوهان، برس فلزی و ابزارهای تمیزکاری رزوه
پیش از رزوه‌زنی خارجی، بهتر است نوک میل‌گرد یا پیچ را کمی پخ کنید. این کار با سوهان انجام می‌شود و باعث می‌شود حدیده راحت‌تر روی کار بنشیند. برس فلزی نیز برای تمیز کردن رزوه‌های ایجادشده ضروری است.
پس از اتمام کار، باید رزوه‌ها کاملاً از براده تمیز شوند، در غیر این صورت هنگام سفت‌کردن مهره، رزوه‌ها گیر می‌کنند یا سطح کار آسیب می‌بیند.
عمق‌سنج و کولیس برای کنترل کیفیت رزوه
رزوه‌زنی دقیق بدون ابزار اندازه‌گیری امکان‌پذیر نیست. کولیس یا میکرومتر برای اندازه‌گیری قطر خارجی رزوه و عمق‌سنج برای بررسی طول رزوه داخلی به کار می‌روند.
اگر رزوه خیلی کم‌عمق یا بیش از حد عمیق باشد، پیچ یا مهره به‌درستی بسته نمی‌شود. استفاده از کولیس دیجیتال باعث می‌شود کنترل دقیق‌تری روی نتیجه نهایی داشته باشید.
کولیس صفر تا 300 میلیمتر
کولیس صفر تا 200 میلیمتر
کولیس صامو پرشین مدل G 150 گستره 150 – 0 میلی متر
کولیس پلاستیکی 15 سانتیمتر
روش صحیح استفاده از ابزارهای رزوه‌زنی
در رزوه‌زنی داخلی با قلاویز، قلاویز باید کاملاً عمود بر سوراخ قرار گیرد. کوچک‌ترین انحراف باعث می‌شود رزوه کج و غیرقابل‌استفاده ایجاد شود. در قلاویزکاری باید حرکت به‌صورت آرام و کنترل‌شده باشد و هر دو دور، کمی در جهت عکس چرخانده شود تا براده‌ها خارج شوند.
در رزوه‌زنی خارجی با حدیده نیز قبل از شروع باید سطح کار روغن‌کاری شود و حدیده کاملاً صاف روی میل‌گرد قرار گیرد. رزوه‌زنی سریع بدون خروج براده منجر به شکست ابزار می‌شود.
اهمیت انتخاب ابزار رزوه‌زنی باکیفیت
ابزارهای ارزان‌قیمت معمولاً دندانه‌های باکیفیت ندارند و پس از چند بار استفاده کند می‌شوند. ابزارهای حرفه‌ای با فولاد HSS ساخته شده‌اند و مقاومت بیشتری در برابر حرارت و فشار دارند.
اگر به‌صورت مداوم رزوه‌زنی انجام می‌دهید، حتماً از ابزار باکیفیت استفاده کنید، زیرا ابزار بی‌کیفیت هم رزوه را خراب می‌کند و هم باعث افزایش فشار و استهلاک قلاویزگیر و حدیده‌گیر می‌شود.
چگونه ابزار رزوه‌زنی مناسب انتخاب کنیم؟
انتخاب ابزار رزوه‌زنی باید بر اساس جنس فلز، نوع کار، تعداد رزوه‌های موردنیاز، نوع استاندارد رزوه و ابزارهای موجود در کارگاه انجام شود. اگر روی فولاد کار می‌کنید، باید از حدیده و قلاویزهای HSS یا پوشش تیتانیوم استفاده کنید. اما برای فلزات نرم‌تر مانند مس و آلومینیوم، مدل‌های فولاد کربنی نیز مناسب هستند.
برای آشنایی با انواع ست‌های رزوه‌زنی و انتخاب محصول مناسب برای کارگاه، مقاله‌ی «راهنمای خرید ست قلاویز و حدیده؛ هر آنچه برای رزوه‌زنی حرفه‌ای باید بدانید» را نیز مطالعه کنید. این مقاله به انتخاب ست‌های حرفه‌ای کمک زیادی می‌کند.
جمع‌بندی
ابزار رزوه‌زنی تنها شامل قلاویز و حدیده نیست. برای رسیدن به یک رزوه دقیق، حرفه‌ای و بدون خطا، باید از مجموعه‌ای از ابزارهای جانبی مانند مته استاندارد، آچار قلاویزگیر، گیره کارگاهی، روغن رزوه‌زنی، برس فلزی و ابزارهای اندازه‌گیری دقیق استفاده کنید.
استفاده صحیح از این ابزارها، نه‌تنها کیفیت رزوه را بالا می‌برد، بلکه عمر ابزارهای اصلی را چند برابر می‌کند. ابزار تی‌ام به‌عنوان یکی از فروشگاه‌های تخصصی ابزار تراشکاری، مجموعه کاملی از ابزار رزوه‌زنی و ابزارهای جانبی را ارائه می‌دهد.
اگر می‌خواهید کارگاهی حرفه‌ای و بی‌نقص داشته باشید، انتخاب ابزار مناسب و استفاده از ابزارهای کمک‌کننده نخستین قدم شماست.
