نگهداری قلاویز و حدیده؛ راهنمای افزایش عمر ابزار رزوه‌زنی حرفه‌ای
قلاویز و حدیده دو ابزار حیاتی در کارگاه‌های تراشکاری و ساخت قطعات فلزی هستند. بدون این ابزارها، ایجاد رزوه‌های دقیق برای پیچ و مهره غیرممکن است. اما همان‌قدر که کیفیت و برند این ابزارها مهم است، نحوه نگهداری از قلاویز و حدیده نیز نقش تعیین‌کننده‌ای در دقت، عمر و عملکرد آن‌ها دارد.
بسیاری از کاربران پس از مدتی متوجه می‌شوند که ابزارشان کند شده یا رزوه‌ها کیفیت اولیه را ندارند، در حالی که مشکل از ابزار نیست؛ بلکه از روش نادرست نگهداری است. در این مقاله از بلاگ ابزار تی‌ام، به‌صورت کامل توضیح می‌دهیم که چطور با چند اقدام ساده اما اصولی، عمر قلاویز و حدیده را چند برابر کنید و از هزینه‌های اضافه جلوگیری کنید.
اگر هنوز با کاربرد دقیق قلاویز و حدیده آشنا نیستید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ی «آموزش قلاویز و حدیده؛ یاد بگیرید مثل حرفه‌ای‌ها رزوه‌زنی کنید» را در بلاگ ابزار تی‌ام بخوانید تا روش استفاده اصولی این ابزارها را یاد بگیرید.
اهمیت نگهداری صحیح از قلاویز و حدیده
قلاویز و حدیده ابزارهایی با دندانه‌های بسیار دقیق هستند. کوچک‌ترین آسیب روی این دندانه‌ها می‌تواند دقت رزوه‌زنی را از بین ببرد. چون در هر بار استفاده، این ابزار با سطح سخت فلز در تماس مستقیم است، نگهداری نادرست به‌سرعت باعث لب‌پریدگی، زنگ‌زدگی و افت عملکرد می‌شود.
نگهداری صحیح تنها به تمیز کردن بعد از کار محدود نمی‌شود. این کار شامل شیوه‌ی استفاده، تمیزکاری، روغن‌کاری، محل نگهداری، شرایط محیطی و حتی ترتیب استفاده از قلاویزها نیز می‌شود. اگر این اصول رعایت شود، یک ست قلاویز و حدیده می‌تواند سال‌ها کار کند، بدون اینکه دقت خود را از دست بدهد.
تمیزکاری اصولی بعد از هر بار استفاده
اولین و مهم‌ترین مرحله‌ی نگهداری، تمیز کردن ابزار بلافاصله پس از استفاده است. قلاویز و حدیده هنگام براده‌برداری، درون شیارها پر از تراشه‌های فلزی می‌شوند. اگر این براده‌ها تمیز نشوند، هنگام استفاده‌ی بعدی باعث خط و خش روی دندانه‌ها و کاهش دقت برش خواهند شد.
بهترین روش تمیزکاری این است که پس از اتمام کار، با برس نرم و پارچه آغشته به کمی روغن سبک، سطح ابزار را تمیز کنید. استفاده از هوا یا کمپرسور برای بیرون راندن براده‌ها نیز روش خوبی است، اما هرگز از برس سیمی یا وسایل زبر استفاده نکنید؛ چون ممکن است سطح دندانه‌ها را خراش دهد.
در محیط‌های صنعتی که ابزارها در طول روز چند بار استفاده می‌شوند، بهتر است در پایان هر شیفت کاری، تمام قلاویز و حدیده‌ها شسته و خشک شوند تا اثری از روغن یا براده‌ی خشک باقی نماند.
قلاویز حدیده متال استارمدل p20 مجموعه 32 عددی
مشخصات
-
ابعاد بسته‌بندی26×4×11 سانتی‌متر
-
وزن1.250 گرم
-
ویژگی‌های مته و سریبستهبندی مجموعه
-
توضیحات مجموعه- دارای شیار - دارای 3 عدد قلاویز m3 - دارای 3 عدد قلاویز m4 - دارای 3 عدد قلاویز m5 - دارای 3 عدد قلاویز m6 - دارای 3 عدد قلاویز m8 - دارای 3 عدد قلاویز m10 - دارای 3 عدد قلاویز m12 - دارای حدیده به سایزهای m3، m4، m5، m6، m8، m10، m12 - دارای 1 عدد دسته حدیده به طول 22 سانتی متر - دارای 1 عدد دسته قلاویز با فک متحرک به طول 20 سانتی متر - دارای پیچ گوشتی ساعتی به طول 10 سانتی‌متر - دارای کاتر در سایزهای 0.6، 0.7، 0.75، 0.8، 2.7، 0.5، 2.8، 1.75، 1.5، 1.25، 0.9
-
جنس کالافلز
-
کاربریفلز
-
وزن بسته بندی1.250 کیلوگرم
-
سایر توضیحات- دارای بسته بندی فلزی قفل دار با 16×4×11 سانتی‌متر و وزن 1.275 گرم
قلاویز چپ گرد دو طرفه مدل 1.2-3.4 سایز 50-25 میلی متر
اهمیت روغن‌کاری مداوم در طول عمر ابزار
روغن یکی از حیاتی‌ترین عوامل در افزایش عمر قلاویز و حدیده است. این ابزارها در تماس مستقیم با فلز و حرارت هستند، بنابراین بدون روان‌کننده، اصطکاک بالا و سایش مداوم باعث کند شدن سریع لبه‌ها می‌شود.
در هر بار رزوه‌زنی، چه داخلی و چه خارجی، باید از روغن مخصوص برش فلز استفاده شود. این روغن‌ها علاوه بر کاهش اصطکاک، باعث خروج راحت‌تر براده‌ها از شیار می‌شوند. پس از پایان کار، مقدار کمی روغن سبک روی دندانه‌ها بمالید تا مانع زنگ‌زدگی شود.
فراموش نکنید که هرگز از روغن موتور یا گریس سنگین استفاده نکنید؛ این مواد پس از خشک شدن، روی ابزار جرم می‌سازند و کیفیت برش را پایین می‌آورند. بهترین گزینه، روغن مخصوص برشکاری صنعتی یا روغن سبک صنعتی است.
شرایط محیط نگهداری قلاویز و حدیده
یکی از اشتباهات رایج کاربران این است که ابزارها را در محیط‌های مرطوب یا در تماس با گردوغبار رها می‌کنند. فلز این ابزارها اگر در معرض رطوبت قرار گیرد، به‌سرعت زنگ می‌زند و حتی ابزار نو هم پس از چند هفته بلااستفاده، کند می‌شود.
قلاویز و حدیده‌ها باید در محیط خشک و دارای تهویه مناسب نگهداری شوند. بهتر است آن‌ها را در جعبه‌ی مخصوص خود، با درپوش بسته و به‌دور از نور مستقیم خورشید قرار دهید. جعبه‌های پلاستیکی یا فلزی با فوم محافظ، بهترین گزینه برای جلوگیری از ضربه یا تماس ابزارها با هم هستند.
در صورتی که در مناطق مرطوب فعالیت می‌کنید، پیشنهاد می‌شود هر چند روز یک‌بار، سطح ابزارها را با دستمال آغشته به روغن تمیز کنید تا از اکسید شدن جلوگیری شود.
بررسی دوره‌ای و کالیبراسیون ابزار
هرچند قلاویز و حدیده‌ها ظاهر ساده‌ای دارند، اما به‌مرور زمان ممکن است زاویه‌ی دندانه‌ها تغییر کند یا لبه‌ها لب‌پریده شوند. بررسی دوره‌ای ابزار، مخصوصاً برای کارگاه‌هایی که روزانه از این ابزارها استفاده می‌کنند، ضروری است.
در کارگاه‌های حرفه‌ای، ابزارها به‌صورت دوره‌ای کالیبره می‌شوند تا زاویه‌ی براده و ارتفاع دندانه‌ها بررسی شود. اگر متوجه شدید قلاویز به سختی وارد سوراخ می‌شود یا رزوه‌ها صاف و براق نیستند، احتمالاً ابزار نیاز به تیزکاری یا تعویض دارد.
قلاویزهایی که لب‌پریده‌اند نباید دوباره استفاده شوند، چون علاوه بر خراب کردن رزوه، ممکن است درون قطعه بشکنند و خسارت زیادی ایجاد کنند.
قلاویز حدیده متال استارمدل p20 مجموعه 32 عددی
مشخصات
-
ابعاد بسته‌بندی26×4×11 سانتی‌متر
-
وزن1.250 گرم
-
ویژگی‌های مته و سریبستهبندی مجموعه
-
توضیحات مجموعه- دارای شیار - دارای 3 عدد قلاویز m3 - دارای 3 عدد قلاویز m4 - دارای 3 عدد قلاویز m5 - دارای 3 عدد قلاویز m6 - دارای 3 عدد قلاویز m8 - دارای 3 عدد قلاویز m10 - دارای 3 عدد قلاویز m12 - دارای حدیده به سایزهای m3، m4، m5، m6، m8، m10، m12 - دارای 1 عدد دسته حدیده به طول 22 سانتی متر - دارای 1 عدد دسته قلاویز با فک متحرک به طول 20 سانتی متر - دارای پیچ گوشتی ساعتی به طول 10 سانتی‌متر - دارای کاتر در سایزهای 0.6، 0.7، 0.75، 0.8، 2.7، 0.5، 2.8، 1.75، 1.5، 1.25، 0.9
-
جنس کالافلز
-
کاربریفلز
-
وزن بسته بندی1.250 کیلوگرم
-
سایر توضیحات- دارای بسته بندی فلزی قفل دار با 16×4×11 سانتی‌متر و وزن 1.275 گرم
حدیده تی تکس مدل HSS سایز 1×56 میلی متر
حدیده مدل روسی سایز 30×1.5 میلی متر
نحوه‌ی صحیح استفاده، مهم‌ترین عامل نگهداری
هیچ روشی به‌اندازه‌ی استفاده‌ی درست، در افزایش عمر ابزار تأثیر ندارد. اگر قلاویز یا حدیده در زاویه‌ی اشتباه وارد فلز شود، دندانه‌ها تحت فشار نامتقارن قرار می‌گیرند و خیلی زود لب‌پریده خواهند شد. همیشه هنگام شروع رزوه‌زنی مطمئن شوید ابزار دقیقاً عمود بر سطح کار قرار گرفته است.
در رزوه‌زنی دستی، قلاویز را بیش از حد سفت یا سریع نچرخانید. بعد از هر دو دور، کمی در جهت عکس بچرخانید تا براده‌ها خارج شوند. در رزوه‌زنی ماشینی هم باید سرعت برش و میزان خوراک با نوع فلز هماهنگ باشد.
همچنین برای هر نوع فلز، از ابزار مخصوص همان فلز استفاده کنید. برای مثال قلاویز فولاد تندبر (HSS) برای فولاد عالی است، اما اگر آن را روی آلومینیوم به کار ببرید، براده به دندانه‌ها می‌چسبد و باعث کندی ابزار می‌شود.
تمیز کردن قلاویز و حدیده پس از کارهای سنگین
بعد از رزوه‌زنی قطعات سخت مانند فولاد یا چدن، حتماً ابزار را با دقت تمیز کنید. براده‌های ریز فلزات سخت معمولاً در شیارها گیر می‌کنند و اگر با برس یا هوای فشرده تمیز نشوند، هنگام استفاده بعدی باعث خراش رزوه‌ها خواهند شد.
پس از تمیزکاری، ابزار را کاملاً خشک کرده و با پارچه‌ی آغشته به روغن بپوشانید. اگر کارگاه شما در محیطی با گردوغبار زیاد است، بهتر است ابزارها را درون کیسه‌های پارچه‌ای یا پلاستیکی مخصوص نگهداری کنید تا آلودگی روی سطحشان ننشیند.
تأثیر کیفیت روغن بر دوام ابزار
خیلی از کاربران تصور می‌کنند هر نوع روغنی می‌تواند برای رزوه‌زنی استفاده شود، در حالی که روغن‌های صنعتی مخصوص برش فلز طراحی شده‌اند تا در دمای بالا پایداری داشته باشند و ذرات براده را از سطح ابزار جدا کنند. روغن بی‌کیفیت ممکن است پس از مدتی باعث سیاه شدن ابزار یا ایجاد جرم روی دندانه‌ها شود.
روغن‌های مخصوص برش مثل روغن براده‌برداری یا روغن رزوه‌زنی، ترکیبات ضدسایش دارند و اصطکاک را تا حد زیادی کاهش می‌دهند. انتخاب روغن مرغوب، یکی از ساده‌ترین اما مؤثرترین راه‌ها برای افزایش عمر قلاویز و حدیده است.
نکات ایمنی و نگهداری بلندمدت
اگر از ابزار خود برای مدتی استفاده نمی‌کنید، باید آن را در شرایط خاص نگهداری کنید. بهترین روش این است که ابزارها را تمیز، خشک و آغشته به لایه‌ای نازک از روغن در جعبه‌ی دربسته نگهدارید. در داخل جعبه می‌توانید از پد ضد رطوبت (سیلیکا ژل) استفاده کنید تا رطوبت هوا جذب شود.
در فواصل چند ماهه، ابزارها را از جعبه خارج کرده و با پارچه تمیز بررسی کنید. اگر لکه یا زنگ‌زدگی مشاهده شد، سریعاً تمیز و روغن‌کاری کنید تا به دندانه‌ها نفوذ نکند.
چرا نگهداری درست باعث صرفه‌جویی مالی می‌شود؟
شاید در نگاه اول، رعایت تمام این موارد زمان‌بر به نظر برسد، اما نگهداری صحیح از قلاویز و حدیده در واقع سرمایه‌گذاری بلندمدت است.
ابزارهای رزوه‌زنی مرغوب قیمت بالایی دارند، اما اگر درست نگهداری شوند، می‌توانند سال‌ها بدون افت عملکرد کار کنند. در مقابل، بی‌توجهی به روغن‌کاری و تمیزکاری باعث می‌شود پس از مدت کوتاهی نیاز به تعویض داشته باشید.
به‌علاوه، استفاده از ابزار کند یا لب‌پریده ممکن است باعث خرابی قطعات گران‌قیمت شود. بنابراین نگهداری اصولی، نه‌تنها از ابزار، بلکه از کل فرایند تولید محافظت می‌کند.
برای انتخاب ابزار رزوه‌زنی مناسب، مطالعه‌ی مقاله‌ی «راهنمای خرید ست قلاویز و حدیده؛ هر آنچه برای رزوه‌زنی حرفه‌ای باید بدانید» را از دست ندهید. در آن مقاله تفاوت ست‌ها، برندهای معتبر و نکات انتخاب ابزار مناسب توضیح داده شده است.
خرید قلاویز و حدیده باکیفیت از ابزار تی‌ام
اگر قصد دارید ابزار رزوه‌زنی جدیدی تهیه کنید یا قلاویز و حدیده فعلی‌تان نیاز به تعویض دارد، می‌توانید از فروشگاه تخصصی ابزار تی‌ام دیدن کنید.
در ابزار تی‌ام انواع قلاویز و حدیده دستی، ماشینی و ست کامل عرضه می‌شود. تمام محصولات با گارانتی اصالت و کیفیت ارائه می‌شوند تا با خیال راحت ابزار مناسب کار خود را انتخاب کنید.
کارشناسان ابزار تی‌ام آماده‌اند تا با مشاوره رایگان، شما را در انتخاب ابزار مناسب برای هر نوع فلز و کارگاه راهنمایی کنند.
جمع‌بندی
نگهداری قلاویز و حدیده برخلاف تصور، کار پیچیده‌ای نیست. با رعایت چند اصل ساده می‌توانید عمر این ابزارهای دقیق را چندین برابر کنید. تمیزکاری بعد از هر بار استفاده، روغن‌کاری مداوم، نگهداری در محیط خشک و استفاده‌ی صحیح هنگام کار، چهار ستون اصلی برای حفظ کیفیت ابزار هستند.
قلاویز و حدیده‌هایی که به‌درستی نگهداری می‌شوند، دقت اولیه خود را برای مدت طولانی حفظ می‌کنند، عملکردی نرم‌تر دارند و در نهایت باعث افزایش کیفیت رزوه‌زنی می‌شوند.
اگر می‌خواهید ابزارهای رزوه‌زنی شما مانند روز اول دقیق و تیز بمانند، همین امروز اصول نگهداری قلاویز و حدیده را به‌صورت جدی اجرا کنید.
